Si Jose Rizal, o José Protacio Rizal Mercado y Alonzo Realonda ay isang makata, manunulat, at doktor.
Isa siya sa mga naging boses ng pagbabago at pagmamahal sa bayan noong panahon na sakop ang Pilipinas ay isa pang kolonya ng Espanya.
Nakilala siya sa kanyang mga akda tulad ng “Noli Me Tangere” at “El Filibusterismo,” na nagpapakita ng mga suliraning panlipunan noong panahon ng kolonyalismong Espanyol.
Bukod sa kanyang husay sa panulat, ipinakita rin ni Rizal ang tapang at dedikasyon sa pakikibaka para sa kalayaan ng Pilipinas.
Kaya naman hanggang ngayon, pinaparangalan at iniidolo pa rin natin si Jose Rizal bilang isang inspirasyon sa pagiging makabayan at pagmamahal sa bayan.
Saan pinanganak si Jose Rizal?
Pinanganak si Jose Rizal sa Calamba, Laguna, isang bayan sa rehiyon ng Calabarzon dito sa Pilipinas noong Hunyo 19, 1861.
Isa sa mga tanyag na detalye tungkol sa pagiging mahirap ng pagbubuntis ni Teodora Alonso ay ang malaki na ulo ni Jose Rizal.
May mga ulat na nagsasabing malaki at hindi karaniwang hugis ang ulo ni Rizal, na maaaring nagdagdag sa kahirapan ng panganganak.
Ngunit sa kabila ng mga pagsubok na ito, si Teodora ay nagpakita ng lakas at determinasyon bilang isang ina.
Ang mga karanasang ito ay maaaring nagkaroon ng malaking impluwensiya sa buhay at pananaw ni Rizal patungkol sa pagpapahalaga sa pamilya at sa mga kababaihan.
Ang pamilya ni Jose Rizal
Si Jose Rizal ay may siyam na kapatid na babae at isang kapatid na lalaki.
Ang kanyang mga kapatid na babae ay sina Saturnina, Narcisa, Olympia, Lucia, Maria, Concepcion, Josefa, Trinidad, at Soledad.
Samantala, ang kanyang kapatid na lalaki ay si Paciano.
Ang mga magulang ni Jose Rizal ay mga leaseholder ng isang hacienda at isang sakahan ng palay na pag-aari ng mga Dominikano.
Ang hacienda at sakahan na ito ay matatagpuan sa Calamba, Laguna, at nagbigay ng kabuhayan sa pamilya ni Rizal.
Ang kanilang pamilya ay nag-adopt ng karagdagang apelyido na “Rizal” at “Realonda” noong 1849 matapos na ipinag-utos ni Gobernador Heneral Narciso Clavería y Zaldúa ang pag-adopt ng mga apelyidong Espanyol sa mga Pilipino para sa mga layuning pangcensus.
Ang kautusan na ito ay bahagi ng mga hakbang ng pamahalaang Espanyol upang sistematikong mai-record ang mga mamamayan ng kolonya ng Espanya at mas madaling pamahalaan ang mga ito.
Sa pamamagitan ng pag-adopt ng mga Espanyol na apelyido, nagkaroon ng mas malinaw na pagkakakilanlan at pag-uugnayan ang mga tao sa kanilang komunidad at sa mga tanggapan ng pamahalaan.
Isa pang dahilan dito ay dahil madalas na nahihirapan sa pagbigkas at pagsulat ng mga apelyido ng mga Pilipino ang mga Espanyol na hindi pamilyar sa wika at sistema ng pagsulat.
Ang buhay at kabataan ni Pepe
Bilang anak ng isang pamilyang maykaya at edukado, si Rizal ay nabigyan ng maayos na edukasyon ng kanyang mga magulang at mga pribadong guro.
Bata pa lamang siya noon ay naipakita na niya ang kanyang kahusayan sa mga larangan ng agham, sining, at panitikan.
Ang pinakaunang, although its authorship is disputed, isinulat ni Jose Rizal na nakilala at naitala sa kasaysayan ay ang “Sa Aking mga Kabata” (To My Fellow Youth).
Isinulat niya ito noong siya ay labing-apat na taong gulang pa lamang, noong 1879.
Sa tula, ipinapahayag ni Rizal ang kanyang pagmamahal sa sariling wika at pagpapahalaga sa kultura ng Pilipinas.
Ipinapakita rin niya dito ang kahalagahan ng edukasyon at pag-unlad ng kaalaman upang maging malayang bansa ang Pilipinas.
Ang “Sa Aking mga Kabata” ay hindi lamang isang tula kundi isang pahayag ng pagkakakilanlan at pagmamalaki sa sariling lahi, na nagpakita ng agresibong pagtatanggol sa kultura at pagkakakilanlan ng mga Pilipino.
Sa Aking mga Kabata
Kapagka ang baya’y sadyang umiibig
Sa kanyang salitang kaloob ng langit,
Sanlang kalayaan nasa ring masapit
Katulad ng ibong nasa himpapawid.Pagka’t ang salita’y isang kahatulan
Sa bayan, sa nayo’t mga kaharian,
At ang isang tao’y katulad, kabagay
Ng alin mang likha noong kalayaan.Ang hindi magmahal sa kanyang salita
Mahigit sa hayop at malansang isda,
Kaya ang marapat pagyamaning kusa
Na tulad sa inang tunay na nagpala.Ang wikang Tagalog tulad din sa Latin
Sa Ingles, Kastila, at salitang anghel,
Sapagka’t ang Poong maalam tumingin
Ang siyang naggawad, nagbigay sa atin.Ang salita nati’y huwad din sa iba
Na may alfabeto at sariling letra,
Na kaya nawala’y dinatnan ng sigwa
Ang lunday sa lawa noong dakong una.